Bildiğimiz üzere hidrolik sistemlerin en büyük düşmanı kullanılan akışkanın kirli olması ve sistem içine yabancı cisimlerin/kirleticilerin karışmasıdır. Bu durum sistemdeki komponentlere zarar vererek sistem ömrünü ciddi oranda kısaltmaktadır. Hidrolik sistemlerde karşılaşılan problemlerin yaklaşık % 75’i kirlilik kaynaklıdır. Filtrelerin kullanılması ve belirli aralıklarla yağın filtre edilmesi ya da değiştirilmesi büyük önem taşımaktadır.
Filtre çeşitlerine geçmeden önce mikron ifadesine değinelim. 1 mm’nin 1000’de biri mikron olarak adlandırılıyor. Örneğin saç telinin 75 mikron, bir tuz tanesinin 100 mikron olduğunu düşünebiliriz. Bir dişli pompanın dişlileri ile gövde/yataklama arasındaki boşluklar 0.8 – 6 mikron aralığında olurken, bir kumanda kolunun sürgüsü ile valf gövdesi arasındaki boşluk 12-25 mikron aralığındadır. Bu sebeple akışkan içindeki yabancı partiküllerin hidrolik komponentlerin çalışmasını etkilediğini söyleyebiliriz.
Hidrolik sistemlerde kullanılan filtreleri kullanıldıkları yere göre üç gruba ayırabiliriz:
- Emiş filtreleri: Bu filtreler yüzey tipi, pompa emiş hattına bağlanan ve pompayı koruyan kaba filtrelerdir. Genellikle 100 mikron olan modeller kullanılır.
2. Basınç filtreleri: Basınç hattına bağlanan, derinlik tipi, yüksek basınca dayanımlı, maliyetli filtrelerdir. Sistemde yer alan yön kontrol valfleri ve motorlar gibi komponentleri korur. 5 ya da 10 mikron modeller kullanılır. Yapısında bulunan çek valf sayesinde filtre tıkandığında kirlilik göstergesine uyarı gider. Böylelikle filtre elemanının durumu gözlenmiş olur. Gösterge sarı alana geldiğinde filtre elemanı değiştirilmelidir. Filtre gövdesi çelik ya da alüminyum malzemeden yapılabilir.
3. Geri dönüş filtreleri: Sistemde dolaşan akışkanın tanka dönüş hattına bağlanan filtrelerdir. Genellikle 10-25 mikron olan modeller kullanılır. Yapısında çek valf bulunur. Tıkanma durumunda ya da yağ geçişi zorlaştığında akışkan çek valf üzerinden tanka döner.
Filtre seçimi yaparken pratik olarak pompa debisinin 1.5 katı debiyi karşılayacak şekilde bir filtre seçmek faydalı olacaktır. Örneğin sistem debimiz 30 litre/dk ise, 45 litre/dk debiyi karşılayacak bir filtre seçebiliriz. Aksi takdirde yağ geçişi zorlaşıp, akışkanın bir kısmı filtre edilmeden çek valf üzerinden geçebilir, filtre elemanı zarar görebilir.
Son olarak filtre elemanının verimliliğini ifade eden beta oranından bahsedelim. Bu oran, filtre elemanına belirli bir büyüklükte giren partikül sayısının, çıkan partikül sayısına oranını ifade etmektedir. Aslında bir filtrenin ne kadar partikül tutabildiğini yorumlamış oluyoruz. Beta oranı yüksek filtreler tercih etmek sistem bakımı için önem taşıyor.
Resimler, eğitim amaçlı kullanılmıştır.
Kaynaklar
Garnett Cross Training in the Maintenance of Oil Hydraulics
Temelden Uygulamaya Hidrolik Eğitimi – Bünyamin Ekmen
https://www.machinerylubrication.com/Read/1289/oil-filter-efficiency